Ontstaan

De viereenheid Veldhoven

De gemeente Veldhoven (N.Br.) kwam tot stand op 1 mei 1921. Toen werden bij wet de drie gemeenten Oerle, Zeelst en Veldhoven-Meerveldhoven verenigd tot een nieuwe gemeente, die de naam Veldhoven kreeg. De namen van deze drie gemeenten kwamen overeen met de vier kernen van bewoning waaruit zij bestonden.
Een reden voor de gemeentelijke samenvoeging was van bestuurlijk-economische aard. De overheid stimuleerde kleine gemeenten om samen te integreren tot grotere eenheden, die bestuurlijk en economisch macrovoordelen zouden hebben ten opzichte van de situatie met kleine en versnipperde gemeenten.
De drie 'Veldhovense' gemeenten die in 1921 werden samengevoegd hadden echter voorheen al een aantal overeenkomstige belangen. Zo bestond er een coöperatieve stoomzuivelfabriek, een gezamenlijke brandstoffencommissie en een gemeenschappelijke regeling voor het aanstellen van een geneesheer.

Afb.1. Grondgebied en ligging van de 'nieuwe' gemeente Veldhoven in 1921.

Afb.2, 3 en 4. Penningen van de ambtsketens van respectievelijk Oerle, Zeelst en Veldhoven.

Verder terug in de tijd bestonden tussen de vier oude dorpen van Veldhoven verscheidene onderlinge banden. Tot 1859 functioneerden Meerveldhoven met Zeelst als één kerkelijke parochie. Oerle en Meerveldhoven vormden in de jaren van 1560 tot 1811 een gezamenlijke rechterlijk-administratieve eenheid.
Veldhoven en Meerveldhoven waren vanaf 1811 al verenigd tot één gemeente. Daarvoor was er tussen 1560-1811 een rechterlijk en voor een groot deel gezamenlijke administratieve eenheid tussen Veldhoven en Zeelst geweest. In een nog verder verleden (sinds de 14e eeuw) ressorteerden de vier oude Veldhovense dorpen - met nog enkele omliggende plaatsen - onder één rechterlijke organisatie: de schepenbank van Oerle.
Met deze gezamenlijk historische achtergrond was het dus niet verwonderlijk dat Zeelst, Oerle en Veldhoven-Meerveldhoven in 1921 integreerden tot één grote gemeente. In de toelichting op het wetsvoorstel tot vereniging schreef het college van Gedeputeerde Staten dat de gemeenten Zeelst, Oerle en Veldhoven-Meerveldhoven samen een natuurlijk geheel vormen en aard en opvatting der ingezetenen zo goed als gelijk zijn.
De per 1 mei 1921 ontstane nieuwe gemeente kreeg kortweg de naam Veldhoven.

Afb.5. Aanhef van de wet waarin de samenvoeging van de drie gemeenten tot de nieuwe gemeente Veldhoven werd geregeld.