Jaarlijkse excursie/studiedag van de Archeologische Groep

Deze - in 1988 voor de eerste maal gehouden - uitstap (intussen een jaarlijkse traditie op de activiteitenkalender van de SHEV) beleefde onlangs haar 32e editie. Dit keer reisden de leden met hun partners naar Veerle-Laakdal (B), waar zij in de ambachtelijke koffiebranderij van Mokapi uitleg kregen over het productieproces 'van koffiebes tot koffie-in-de-tas'. Daarna gaf een van de bedrijfsvoerende zussen in Den Doktoor te Meerhout een geanimeerde voordracht over het werk van een dorpsdokter (c.q. haar vader en grootvader), in wiens kabinet met bijbehorende vertrekken, inclusief de nog aanwezige artsenattributen, thans een koffiehuis uitgebaat wordt.
In Balen werd de groep opgewacht door kunsthistoricus Jaak Jansen, die de bouwhistorie van de Sint- Andrieskerk besprak, alsook het bijzondere levensverhaal van de H. Odrada (plus de wederwaardigheden van haar relieken), wier onderste kaaksbeen in een reliekhouder in de kerk wordt bewaard.

Heemkundevereniging Merefelt

De - in 2004 voor de bewoners van Huize Merefelt gestarte - Heemkundekring (een samenwerking van afdeling Welzijn van RSZK Merefelt met de SHEV) is erg 'onthand', omdat de heer Fans van Rooij, die vanaf de oprichting de bijeenkomsten heeft voorbereid en geleid, wegens privé-omstandigheden zijn taak zal moeten beëindigen. Met de coördinator Welzijn wordt gezocht naar een oplossing voor de vrijgekomen vacature. Wij zijn de heer Van Rooij veel dank verschuldigd voor zijn jarenlange inzet!

ANWB-paal wordt Belevingspaal Op verzoek van verzorgingshuis Merefelt (RSZK) is door SHEV meegedacht en beeldmateriaal met bijbehorende teksten geleverd voor een nieuw project, waarin met moderne technologieën interactieve beweegprogramma's voor ouderen zijn opgezet. Deze zogeheten serious gaming-concepten brengen beweging en entertainment bij elkaar. Het systeem toont foto's en ander beeldmateriaal uit het leven van de ouderen. Voor dit doel kreeg een buiten gebruik gestelde ANWB-praatpaal bij Merefelt een nieuwe bestemming. Met ëeuml;n druk op de knop verschijnt een polygoonjournaal of wordt een reeks historische foto's over de openbare ruimte van Veldhoven getoond. Een belangrijk kenmerk is dat personen afzonderlijk, maar ook samen met mantelzorgers, familie of activiteitenbegeleiders de tijd van vroeger kunnen herbeleven.

Onze Lieve Vrouwebrug over de Dommel (IV)

door Jacq. Bijnen

In de voorgaande aflevering konden we uit de nog aanwezige archiefstukken lezen dat er in 1774 voor het eerst sprake is van een geheel vernieuwde brug in de Dommelpassage en dat er een schriftelijke overeenkomst bestaat over de (gelijke) verdeling van de kosten bij vernieuwing, reparatie en instandhouding van de brug, omdat deze overgang op de grens ligt van twee zelfstandig dorpen (Waalre en Zeelst). In de daaropvolgende jaren blijken de betalingen te gaan over het steeds terugkerend aanhogen van de weg om deze zo goed mogelijk aan te laten sluiten op het loopvlak van de brug.

Een selectie uit de dorpsrekeningen van Waalre en Zeelst betreffende het aanhogen van de verzakkingen en het opvullen van de weggespoelde grond: W. = Waalre, Z. = Zeelst. (bedragen in guldens-stuivers-penningen).
W. 1776/1777 voor het aanhogen met zand bij de aansluiting van de weg met de brug over de rivier de Dommel aan de zijde van ons dorp (Waalre) 0-6-0.
Z. 1776/1777 voor mutsert (= takkenbos) gebruikt tot aanhoging van de Dommelbrug. 0-10-0.
W. 1782 Om de aansluiting van de onverharde weg met het loopvlak van de brug tegen wegspoelen te beschermen beleggen de regenten van Waalre en Zeelst op 3 september 1782 een publieke aanbesteding van werkzaamheden. Het bestek en de condities behelzen het gedeeltelijk vernieuwen en repareren van de brug, waarbij het voorhoofd en de vleugels moeten worden voorzien van de beste oude planken, om die zolang zij zijn op haar einde in de grond te stoten met een handheij. Verder moet de hele brug met nieuwe planken, 12 voet lang Rijnlandse maat dik 2 duimen, worden belegd, en nog eens worden bekleed met planken, 10 voet lang, 2 duimen dik. De oplevering is gepland op 20 augustus 1783. Adriaan Nagelmakers klaart het karwei voor de som van 40 gulden (door elk dorp voor de helft te voldoen).

Al snel blijkt dat de voorziening om het verzakken en wegspoelen van het zand bij de brugoprit te verhelpen niet werkt.
W. 1785/1786 Peter Vissers 0-4-0 voor aanhogen van de brug over de Dommel aan deze zijde (Waalre).
W. 1787/1788 Voor geleverd hout tot aanhogen van de brug over de Dommel alsmede karrenvrachten en loon 3-9-0.
Z. 1800/1801 Huijbert Mikkers, timmerman, voor een nieuw blad op de Dommelbrug en reparatie volgens aanbesteding van 4 oktober 1800, waarvan Waalre ook zoveel in moet betalen: 50 gulden
W. 1801/1802 betaald aan timmerman Huijbert Mikkers wonende te Veldhoven, vijftig gulden in reparatie en hout aan de brug over de Dommel, vlg. publieke aanbesteding
W. 1803/1804 Johan van Dooren loon voor 105 mutsaard gebruikt bij voorschreven brug 2-18-0; voor paard en kar 1-4-0.
W. 1808/1809 aanhogen van de brug over de Dommel 7-10-0

Rivier de Dommel als grensscheiding

In de onoverzichtelijke bestuurlijke situatie, die de zogenaamde Bataafs-Franse tijd (1775-1813) met zich meebrengt, komt op bevel van Napoleon per 1 januari 1811 enige structuur. Nederland wordt naar Frans model ingedeeld in gemeenten. Zo worden Zeelst en Waalre zelfstandige gemeenten (evenals Oerle en de combinatie Veldhoven met Meerveldhoven). De grenzen van deze nieuwe gemeenten blijven gelijk aan de dorpsgrenzen zoals die voorheen golden. Vervolgens wordt bij keizerlijk decreet van 21 oktober 1811 het kadaster ingevoerd; deze dienst moest allereerst de gemeentegrenzen bepalen en op schrift stellen. 6 mei 1826 wordt het Proces Verbaal van grensscheiding tussen Veldhoven met Waalre opgemaakt: ... welke voorschreven rivier [de Dommel] de grensscheiding uitmaakt, tusschen Veldhoven en Waalre, een aanvang nemende bij de gemeente Rijthoven tot aan eene brug leggende over de rivier de Dommel... 6 november 1826 wordt de grensscheiding tussen Zeelst met Waalre opgemaakt: ... een aanvang nemende aan eene brug liggende over de rivier de Dommel welke rivier de grensscheiding uijtmaakt, vervolgend langs het gemeene broek tot aan de gemeente Blaarthem en Gestel ...

De oudst bekende foto-opname van de brug, daterend uit ca. 1908. Ter rechterzijde
de uitloop van de reling; daaronder het voorhoofd, [laaggefundeerd landhoofd], opgebouwd met
'... de beste oude planken, die zolang zij zijn op haar einde in de grond zijn gestoten met een handheij ...',
dit alles om de brug te ondersteunen en het afschuiven van de oever tegen te gaan.

terug