KORT-Erfgoed-nieuws-ERFGOED-activiteiten-nieuws-KORT-nieuws

PowerPoint presentaties

In de voorbije periode werden lezingen gehouden aan de hand van een PowerPoint, met als thema's:

• Oorlog en Vrede, op basisschool de Vlinderboom in Amsterdam.
• Het 'Veldhovens' riviertje de Gender, voor Rotary Eindhoven-Veldhoven.
• Het verleden van twee Veldhovense woonkernen, voor de KBO Meerveldhoven-d'Ekker.

Levendige belangstelling tijdens het nagesprek bij de KBO lezing.

Afscheidspresent voor pater Malaka

Tijdens de afscheidsreceptie van 27 augustus jongstleden ontving de sympathieke Indiase priester-missionaris Malaka uit handen van onze voorzitter een - door alle deelnemers aan de Werbeekse bedevaart gesigneerd - boekwerk over de geschiedenis van deze cultusplaats. Als geestelijke begeleider vergezelde pater Malaka meerdere malen de jaarlijkse bedetocht van Veldhoven naar Werbeek, een gehucht in de Belgische gemeente Retie.

Excursie- en studiedag

De webmaster en de tekstredacteur werden dit jaar verrast met een bezoek aan (onder andere) 't MASmuseum te Antwerpen.
De Archeologische Groep bezocht 7 oktober het pompoen- en grafiekdorp Kasterlee. Na traktatie met koffie/thee plus vlaai in 't Letterhuis loodste gids Luc Swerts het gezelschap (op de omhaagde 18e eeuwse site van 'Hoeve Waaiberg') door de sagen- en verhalenwereld van Kasterlee. Daarna volgde een pompoenenwandeling met bezoek aan een reuzenpompoen en aan het atelier Aardse Zinnen van kunstenares Loes Vleugels.

Hoeve Heemerf Waaiberg te Kasterlee.

Schenking

De Historische Atlas van Veldhoven werd aangevuld met een - door de familie Van Litsenburg geschonken - pentekening van de Veldhovense Caeciliakerk.

Wist u dat...

voor het oorlogskanon op het historisch marktveld van Zandoerle regelmatig een verklaring van demilitarisatie moet worden aangevraagd en dat de kosten voor rekening van de omwonenden komen?

Onze Lieve Vrouwebrug over de Dommel (II)

door Jacq. Bijnen

In de voorgaande aflevering (Bulletin 50, juli 2017) bespraken we de oudste vermelding (uit 1629) van een vaste oeververbinding over de Dommel tussen Waalre een Meerveldhoven. In dit artikel worden een aantal opgespoorde historische en bouwkundige aspecten van deze oversteek beschreven.

Ontwikkeling van een rivierovergang

Balkbrug

Aanvankelijk werd een rivier overgestoken bij een doorwaadbare plaats, dikwijls een 'voorde' genoemd: een ondiep gedeelte in een beek of rivier, waardoor mens of dier, te voet of per kar, de overkant kon bereiken. Om uitglijden en wegzakken in de modder te voorkomen, of om minder afhankelijk te zijn van de hoogte van de waterstand, werd de voorde soms met veldkeien bedekt of belegd met een aantal balken (liggers) met daarover meerdere lange balken.
De eerste balkbruggen waren uiterst functioneel en het karakter ervan is eigenlijk tijdloos.

Onderhoud van de Dommelbrug

Volgens de informatie (uit 1629) van Joannes Loonen was de brug reeds enkele decennia (mensenheugenis) voordien afgebroken en de dijkweg in onbruik geraakt; sporen van beide zaken zouden (toentertijd) nog zichtbaar zijn. Loonen had het echter niet over herstel of een nieuwe brug, wat kan hebben betekend dat men in die tijd de rivier overstak via een doorwaadbare plaats, zoals eerder ook het geval zal zijn geweest. Op de betreffende locatie vormde de Dommel de (natuurlijke) grens tussen de dorpen Zeelst en Waalre. (In 1811 werd Zeelst een zelfstandige gemeente om vervolgens in 1921 door samenvoeging op te gaan in de nieuw gevormde gemeente Veldhoven.) Het gehele wegdeel van de brug naar de kom van Zeelst lag op het grondgebied van Zeelst, waardoor dit dorp tot 1921 bemoeienis met de instandhouding/onderhoud van brug en dijkweg had; dit gold in gelijke mate ook voor Waalre, en wel voor het op zijn grondgebied gelegen deel van brug en weg.

Verbindingsweg Waalre-Meerveldhoven

De Topografische kaart uit 1856/1857 toont de weg, gaande vanuit Waalre over 'De Waalresche Brug' door het 'Broek' en via 'De Genderbrug' het riviertje de Gender overstekend richting de 'Kapel' te 'Meerve Veldhoven' naar de kom van Zeelst.

Zoals inmiddels bekend is, is er na 1629 opnieuw een vaste oeververbinding gekomen, en wel door gezamenlijke inspanning van de dorpen Zeelst en Waalre (tevens voor beider rekening). De nog raadpleegbare gegevens hierover zijn te vinden in de dorps- en (latere) gemeenterekeningen. Die van Waalre en van Zeelst vermelden betalingen van respectievelijk 1702 en 1705 betreffende het onderhoud en zij geven een (globaal) overzicht van de geschiedenis van de brug. Een selectie uit deze rekeningen:
W = Waalre, Z = Zeelst (bedragen in guldens-stuivers-penningen).
W 1702/1703: betaald aan Lijsbet Jasper Bijnen [= voorouder van J.B.], voor een schup door de Franse troepen gebruikt tot het opwerpen van enen wal aan de Zeelster brug 0-10-0 (nog bij diverse inwoners wegens vordering vergoed voor o.a. een paard, zadel en schuppen).
Z 1705/1706 reparaties aan de brug. Spijkers, hout en loon 6-11-8.
W 1719/1720 betaald aan Jacob den timmerman voor reparatie aan de Zeelster brug 1-14-0.
Z 1724/1725 Remeijs van der Meulen, timmerman, aannemer van de brug over de Dommel. 12-16-0.
W 1726/1727 betaald aan Jan van Mierlo mr. timmerman voor hout en loon en materiaal tot gemeijntes brug 13-6-0.
Z 1738/1739 voor aanhogen Dommelbrug 0-12-0.

terug