Veldhovens gebouwd kerkelijk erfgoed

Van linksboven met de klok mee:
- Sint-Maartenskerk van Heikant, gebouwd in 1990, bouwpastoor Martien Hurkmans, architect Jan Merks, laatste reguliere viering 6 november 2016.
- Sint-Willibrorduskerk van Zeelst, gebouwd in 1873, bouwpastoor Wilhelmus de Vocht, architect Karl Weber, laatste reguliere viering 30 oktober 2016.
- Sint-Caeciliakerk van Veldhoven(-dorp), gebouwd in 1914, bouwpastoor Hubertus Achterbergh, architect Wolterus te Riele, laatste reguliere viering 13 november 2016.
- Sint-Jan de Doperkerk van Oerle, gebouwd in 1912, bouwpastoor Augustus Suetens, architect Wilhelmus van Aalst, laatste reguliere viering 25 juni 2016.
- H. Geestkerk van Zonderwijk - 't Look, 'gebouwd' in 1965, bouwpastoor Cor Henselmans, architect Jan Merks, laatste reguliere viering 30 mei 2004, gebouw gesloopt in juli 2004.
- H. Jozefkerk van d'Ekker, gebouwd in 1962, bouwpastoor Theo Geurts, architect Jan Strik, laatste reguliere viering 13 maart 2016.

Heemkundekring Merefelt

De activiteiten van de Heemkundekring van RSZK Welzijn in Huize Merefelt aan de Abdijlaan hebben een gevarieerd karakter. Tijdens de bijeenkomsten kunnen thema's aan bod komen die door de deelnemers zelf worden aangedragen (bv. Philips, de Peel, gildes, sigarenfabrieken, de harmonie), waarbij de behandeling ervan aan de hand van themaboeken, dia's, foto's en of krantenartikelen worden besproken. Een excursie behoort ook tot de mogelijkheden.
RSZK Welzijn is voor deze activiteit een samenwerkingsverband aangegaan met Stichting Historisch Erfgoed Veldhoven.
13 maart jongstleden is op bescheiden wijze aandacht besteed aan het 12½ jarig bestaan van deze heemkundesectie. Onder het genot van koffie met gebak werd de heer Frans van Rooij, de gespreksleider van het eerste uur, in versvorm lof toegezwaaid voor zijn deskundige en bevlogen wijze in het leiden van de tweewekelijkse bijeenkomsten.

Lesbrief 'Vroeger en Nu' in de basisschool

Basisschool 'Prof. Dr. R. Casismir' aan het Heike heeft in groep 3 en 4 het leerproject van Erfgoed Brabant over de verschillen tussen een dorp en een stad behandeld, maar ook de verandering sinds de jaren 1950-1960.
Onderdeel hierbij was het ontdekken en benoemen van de verschillen tussen het heden en verleden in de eigen omgeving. Met behulp van didactisch beeldmateriaal werd hieraan door de SHEV vorm gegeven.

Gouden jubileum voor het Informatiebulletin
Het in september 1993 gestarte bulletin van de SHEV heeft met dit nummer zijn vijftigste verschijning bereikt.
Indertijd begonnen als papieren uitgave, ontvangen de meeste geïnteresseerden intussen de digitale uitgave via Internet.

Onze Lieve Vrouwebrug over de Dommel (I)

door Jacq. Bijnen

De Onze Lieve Vrouwebrug over de rivier de Dommel maakt het mogelijk Meerveldhoven te bereiken vanuit Waalre. Meerveldhoven, in de 8e eeuw geschreven als Martfelden, is van oudsher een dorp en een r.-k. parochie, en sinds 1921 een van de vier historische bewoningskernen die de basis vormen van de huidige gemeente Veldhoven.
In het zuidoosten bepaalt de rivier de Dommel de natuurlijke grens van de gemeente Veldhoven met die van Waalre.
Het oudst geschrevene over een wegverbinding tussen Waalre en Meerveldhoven met gebruikmaking van een brug over de Dommel is van de hand van de norbertijner kanunnik Joannes Loonen (ook gespeld als Loon en Lonaeus) en dateert uit 1629.¹

Meerveldhoven is vooral bekend door de verering van de Heilige Maagd Maria, de Moeder Gods, wier beeltenis tussen de takken van een (dode) eikenboom in het kerkgebouw wordt uitgestald. De verering van Maria in d'n boom geschiedt niet alleen door de inwoners van Meerveldhoven zelf, maar ook door gelovigen uit de verre omtrek, die, zowel individueel als groepsgewijs, in processies en bedevaarten naar het Lievevrouwbeeld optrekken.
De brug over de rivier de Dommel zou zelfs speciaal zijn gebouwd om de toeloop van gelovigen uit de regio Waalre, Aalst, Luyksgestel, het land van Luik en zelfs Frankrijk te bekorten.

Historie Mariadevotie Meerveldhoven

Volgens de legende ligt de oorsprong van de Meerveldhovense Mariacultus in het jaar 1264. In tegenstelling tot dit jaartal, dat niet met een historische bron wordt onderbouwd, moet de feitelijke oorsprong van deze Mariaverering omstreeks het midden van de 15e eeuw worden bepaald.²
Kanunnik Loonen noteert in 1629 in zijn verslag over de Onse L. Vrouwe Brugge over de rivier de Dommel en over de aan weerszijden hiervan gelegen dijkweg, genaamd Onse L. Vrouwe Dijck. Hij stuurt deze notitie naar Augustinus Wichmans (1596-1661), een norbertijner kanunnik van Tongerlo, die voor zijn boek over de Mariadevotie in Brabant naar informatie over Meerveldhoven had gevraagd. (Wichmans publiceert in 1632 te Antwerpen het bekende - en voor onze provincie belangrijke - boek onder de titel 'Brabantia Mariana Tripartita'.)

Fragment van het grafkruis van Joannes Loonen, ingemetseld in de hoekpijler van de sacramentskapel in de abdijkerk van Postel. Omschrift: HIC . IACET . F . JOANNES . LOON CANONICVS . REGVLARIS QVI OBYT ANNO 1634 29 MAY (HIER . LIGT . F[RATER] . JOANNES . LOON REULIER . KANNUNIK DIE GESTORVEN IS ANNO 1634 29 MEI) (foto: Stefan Bijnen/SHEV, aug. 2010)

De brief van Loonen is niet bewaard gebleven, maar Wichmans plaatst hem integraal in zijn beschrijving over 'De Verheven Maagd in Merefelt'. Hierdoor zijn meer bijzonderheden overgeleverd, onder meer dat de toeloop van gelovigen in die tijd (en eerder) soms zeer omvangrijk is, en dat er, om de stroom van bedevaartgangers uit zuidelijk van Meerveldhoven gelegen plaatsen van dienst te kunnen zijn, door de drassige broekgronden tussen Waalre en Meerveldhoven een (dijk)weg met een brug over de rivier de Dommel wordt aangelegd. We lezen (vertaald uit het Latijn): deel I, p. 164: .. en omdat aan één zijde, richting het dorp Aalst en het land van Luik, een stroom liep, in de volksmond de Dommel genaamd, en in de buurt van de stroom (ook) een streep moeras (was), werd door de inspanning en de toeleg van vrome lieden een vermaarde brug gebouwd, die ook over de stroom heen liep en over de dijk aan weerszijden.
Brug en dijk kregen de naam van de Maagd, omdat ze de pelgrims leidden naar de Mariakapel. [in de marge: Onse L. Vrouwe Brugge en Onse L. Vrouwe Dijck]
Heden ten dage zijn er nog (mensen), die zulks met eigen ogen gezien hebben: ook zagen ze de grote menigte van de toestromenden en de talrijke mirakels. En ofschoon de Brug nu is afgebroken en de dijk niet meer zo bekend is, bestaan er toch van beide nog duidelijke sporen en vastgestelde getuigenissen.
deel II, p. 416: .. En omdat aan één zijde, richting het dorp Aelst en het land van Luik, een vroom volkje, er de stroom De Dommel was en in de buurt van de stroom een uitgestrekt moeras: daarom werd (daar) door de arbeid en de ijver van vrome mensen, een vermaarde brug over de stroom gemaakt en een grote dijk aan beide zijden (ervan):genaamd de Mariabrug, zoals ook de Mariadijk, omdat die voerde tot de (H.) Maagd.
Er zijn er nog, die dit alles met eigen ogen hebben gezien; alsook zagen ze de toeloop en zeer vele wonderen.
En ofschoon de Brug vandaag (de dag) afgebroken is en de Dijk niet meer zo vermaard: toch zijn er nog sporen, noch zijn de wonderen helemaal gestopt.

(wordt vervolgd)

¹Wichmans, A., Brabantia Mariana Tripartitia, 1632 Antverpiae, deel I, p. 164 en deel II. p. 416.
²Zie over de geschiedenis van de Mariaverering te Meerveldhoven: Bijnen, J., In de kruin van de eikenboom, Onze-Lieve-Vrouw ter Eik Meerveldhoven, 2007 (Veldhoven). (Uitgave: Stichting Historisch Erfgoed Veldhoven.)

terug