Informatiebulletin
no. 28/I-net 16 <februari 2007>
|
versie
Internet
|
|
CULTUURHISTORISCHE BEZIENSWAARDIGHEDEN IN VELDHOVEN
nu ook op internet: www.vvv-veldhoven.nl
Erfgoed Veldhoven (SHEV) tracht aan de hand van publicaties, toeristische gidsen, vouwbladen,
lezingen, informatiebordjes en -panelen enzovoorts het cultuurhistorisch erfgoed van Veldhoven
onder de aandacht te brengen. Vooral de gratis verkrijgbare brochures en vouwbladen, die door
de gemeente Veldhoven en via de VVV worden verspreid, vinden gretig aftrek en zijn reeds
meerdere malen herdrukt.
| Het 'Veldhovenboek' voor onderwijzend personeel |
 |
Directeur Bernard Smits (rechts) van de Veldvest basisscholen ontvangt het eerste exemplaar uit handen van
wethouder Tops. (foto: Jan Dankers) |
|
| Tijdens de traditionele nieuwjaarsbijeenkomst van het onderwijzend personeel van de Veldhovense
Veldvest basisscholen verraste wethouder Jack Tops de aanwezigen met de mededeling dat het
gemeentebestuur het geschiedenisboek van de plaatselijke historicus Jacques Bijnen van de SHEV aan
de leraren en het ondersteunend personeel wil schenken. Ook alle docenten in het voortgezet onderwijs
ontvangen een exemplaar van Veldhoven, 4000 jaar geschiedenis van Oerle, Meerveldhoven,
Veldhoven en Zeelst. |
Onlangs is de brochure van de SHEV over cultuurhistorische bezienswaardigheden op de
internetsite van VVV-Veldhoven 'geïnstalleerd'. Deze nieuwe 'webpagina' met informatie over
monumentale gebouwen, markante objecten, archeologische buitenplaatsen en rustieke terreinen,
die iets 'vertellen' over de historie van Veldhoven, is te bezoeken op
www.vvv-veldhoven.nl
Tevens kan men op een interactieve plattegrond uit 33 locaties zelf een (dag)tocht samenstellen.
Wapenzegels en -stempels
Het nieuw thema van het expositiepaneel Venster op Veldhoven in de Openbare Bibliotheek toont
zegels, wapens, stempels en vlaggen van de gemeente Veldhoven en haar historische dorpen. Het zijn
afbeeldingen (logo's) van officiële kenmerken van het plaatselijk bestuur, die werden/worden gebruikt
op officiële documenten, bijvoorbeeld op oorkonden, openbare stukken, besluiten en vergunningen.
Reeds in de middeleeuwen had Oerle een zegel, waarmee documenten betreffende de vrijheid Oerle
werden bekrachtigd.
Van de in 1921 ingestelde gemeente Veldhoven wordt zowel het voormalige als het huidige wapen
getoond, alsook de gemeentevlag.
Venster op Veldhoven is onderdeel van de
Historische Atlas van Veldhoven en wordt gesponsord door Ballast Nedam b.v.
 |
Afbeelding van het zegel van de vrijheid Oerle (waarschijnlijk 16e eeuw), gebaseerd op de oudere
zegelafbeelding van de vrijheid Zandoerle. |
Filmscanner voor Erfgoed Veldhoven
 |
| De heer en mevrouw Gijbels-Groenen, medewerkers aan de Historische Atlas van Veldhoven, ontvangen uit
handen van Ad Kennis de computerapparatuur. |
Kennis Makelaardij te Veldhoven heeft onlangs apparatuur en software geschonken voor de omzetting
van films, fotonegatieven en dia's naar digitale bestanden. Een omvangrijk aantal films, zwartwit- en
kleurennegatieven uit de fotocollectie van de SHEV dreigde te verstoffen vanwege de buiten gebruik
geraakte methode van afdrukken. Dankzij deze gift kan dit historisch illustratiemateriaal nu bruikbaar
worden gemaakt voor de 'moderne tijd'.
Erfgoedaanwinsten
- De heer A.M. Nederlof van de Christengemeenschap gemeente Eindhoven, gevestigd in het voormalig
protestants kerkje aan de Dorpstraat, stelde documentatie over 'zijn' religieuze beweging ter
beschikking.
 |
| Michaelkerk van de Christengemeenschap aan de Dorpstraat. |
- De heer J.W.M. Dankers schonk een verzameling administratieve bescheiden, afkomstig van de r.-k.
meisjes- en kleuterschool van de St.-Caeciliaparochie Veldhoven(dorp). De collectie bevat onder meer
leerlingenlijsten, correspondentiestukken en bouwtekeningen over de periode 1923-1960.
- Een militaire topografische kaart uit WO II van
het War Office (1943) werd ontvangen van de heer J. van Kessel.
- De heer J.A.M. Bazelmans vulde een eerdere schenking uit het bedrijfsarchief van de voormalige
wasserij Ozon te Meerveldhoven aan met een collectie bedrijfsfoto's uit 1930-1937.
Archeologische groep
 |
Demonstratie in het weverijmuseum.
(Het machinepark van dit museum bezit 3 weefgetouwen,
in april 1988
geschonken door de Veldhovense
Linnen- en Damastweverij A.Louwers.) |
|
De 20ste excursie- en studiedag van de archeologische sectie voerde in het najaar van 2006 naar
Geldrop. Er werd onder andere een bezoek gebracht aan het weverijmuseum, de H. Brigida parochiekerk
en Kasteel Geldrop. |
|
Wijziging e-mailadres
De SHEV is van netwerk provider veranderd.
Met ingang van 15 januari jl. luidt het (nieuwe) e-mailadres: veldhoven.shev@kpnplanet.nl (gelieve dit
in uw bestand aan te passen). |
|
95 Jaar onderwijs in Meerveldhoven
De scheidende schooldirecteur van basisschool De Meerhoef,
de heer P. van Kruijsdijk (links), ontving
tijdens zijn afscheidsreünie uit handen van de auteur
Jacq. Bijnen het eerste exemplaar van de brochure
'95 jaar onderwijs in Meerveldhoven'.
|
GESCHIEDENIS SCHRIJVEN: een literaire reactie op Veldhoven, 4000 jaar geschiedenis van Oerle,
Meerveldhoven, Veldhoven en Zeelst, door Meurs A.M., geboren in Meerveldhoven in 1944 en sinds 1968
wonend in Amsterdam, schrijveruitgever van het maandelijks literaire kladschrift HetWerk. Van zijn hand
verscheen onder andere: 'Aan de Lange Weg' (2004). Meer info: www.meursam.nl
door Meurs A.M.
Ik moest glimlachen toen ik meteen al in de Inleiding recht in het gezicht van Jacques Bijnen keek en na
enkele alinea's het woord Historische Spiegeling tegenkwam. Spiegel en spiegeling hebben alles met
Jacques Bijnen te maken. Hij kijkt graag in de spiegel. Ook in de lens, uiteindelijk ook een soort spiegel,
waarin we samen met anderen naar hem kijken. Maar het is altijd voor een goed doel: aandacht vragen
voor de geschiedenis van Veldhoven.
Hij heeft bovendien niet voor niets een boek gemaakt Veldhoven, Historische Spiegeling (1998). Wat dat betreft
heeft hij grote voorgangers zoals de Spieghel Historiael van Jacob van Maerlant uit het einde van de 13e eeuw.
 |
| Driegemeentenpunt bij Bleker 6. (foto: Frans Feijen, SHEV) |
In zijn historische spiegeling van 1998 neemt Jacques Bijnen het ontstaan van de gemeente
Veldhoven in 1921 als uitgangspunt. Hij laat foto's van dezelfde plek zien die met een tussenspanne van een
aantal jaren zijn genomen en confronteert ons met het verschil.
In zijn grote boek van 2005, Veldhoven 4000 jaar geschiedenis van Oerle, Meerveldhoven, Veldhoven en
Zeelst, neemt hij de spiegeling letterlijk, tenminste in de titel. Hij gaat uit van 2000 n.Chr. en gaat terug tot 2000
v.Chr.
Een ander voorbeeld van het letterlijk nemen, wat tijd betreft, van de historische spiegeling is wanneer ik
nu, in 2007, uit een ander werk van Jacques Bijnen, Verkennerij/ Scouting van de St. Lambertusgroep
Meerveldhoven-d'Ekker, een foto neem uit 1958 van
de gebroeders Bijnen, verkenner Frans, welp Ruud en voortrekker Jacques (ja, dezelfde). Ik kijk daarmee 49 jaar
terug en neem 1958 als draaipunt/spiegelpunt en kijk vervolgens door die spillebenen heen (doe die flos aan die
kniekousen eens opzij!) naar 49 jaar daarvoor en kom in 1909 terecht. 1909 Is het geboortejaar van mijn tante
Sisca, die het goedmaakt en dus 98 jaar is, dank u, ook namens haar, en die in 1920 met het gezin, waaronder
mijn moeder, vanuit Wintelre naar Meerveldhoven verhuisde, van waar tante Sisca in 1940 naar Nijmegen
vertrok.
Zo heb ik een stukje spiegelgeschiedenis van Veldhoven geschreven. U ziet: geschiedenis is leuk en zelfs ik kan
het. Ik wil maar zeggen: U zult met interesse maar ook met veel plezier die geschiedenis van Veldhoven van
Jacques Bijnen lezen.
Er wordt wel eens lacherig gedaan over de geschiedenis van Veldhoven. We hebben bijvoorbeeld nauwelijks een
gebouw van historische betekenis. Er schijnen mensen te zijn die Jacques Bijnen ervan verdenken dat hij
desnoods het verleden van Veldhoven zelf verzint.
Maar anderen hebben dat historische besef wel en weten dat Jacques absoluut niets hoeft te verzinnen om
Veldhoven een boeiend verleden te geven.
Toen ik een jaar of elf was en boeken leende uit de bibliotheek van de jongensschool en uit de particuliere
bibliotheek van (ex)meester van der Mierden in de Kapelstraat, waren dat boeken van Arendsoog en Witte
Veder en van Old Shatterhand en Winnetou. Als ik het mooi wil voorstellen, was ik dus met het Indiaanse
verleden van Amerika bezig.
In de tijd dat ik die boeken las, in 1955, werden er in de hoek van de Polkestraat en de Pietershoek opgravingen
gedaan. Veel mensen gingen kijken, er waren voorwerpen gevonden uit de Romeinse tijd, zei men. Dat
verbaasde ons niets. Ongeveer tegenover het patronaat aan de Casparlaan, later van Vroonhovenlaan, begon de
Antwerpsebaan, later Jaspersstraat, en dat was een heirbaan, zei men, een oude weg van de Romeinen. En wij
dachten bij de Romeinen automatisch aan het begin van onze jaartelling, toen de Romeinen Jezus aan het kruis
nagelden.
De Antwerpsebaan duikt vandaag de dag pas weer op achter Zonderwijk en men heeft de noordelijke 'rondweg'
van Veldhoven nu Heerbaan genoemd. Of dat laatste historisch verantwoord is, moet u aan Jacques Bijnen
vragen.
 |
Deel van de Provincialeweg alias De Lange Weg.
(foto: KLM Aerocarto b.v., 1938) |
Je kon vanuit de Antwerpsebaan de akkers, en later de wijk d'Ekker, in fietsen en dan naar de Brembocht, wat
ook wel eens een (pre)historische plek zou kunnen zijn geweest, in ieder geval kwam ik daar graag. Dan stak je
de weg Veldhoven/Oerle over en reed je naar het gehucht Zittard, dat je alleen al fascineerde omdat het daar zo
plompverloren in de bossen lag. Nog even doorfietsen in min of meer Westelijke richting en dan kwam je bij de
prachtige brink van Zandoerle. Niemand hoefde jou te vertellen dat dit een eeuwenoude plek was. Via Halfmijl
fietste ik dan naar Vessem. Op Halfmijl waren grafheuvels, dat wisten we ook, en ook uit de Romeinse tijd,
dachten we. En in Vessem verkochten ze witte chocola. Misschien fietste ik wel door naar Hilvarenbeek. Ik had
als jongetje wel degelijk het gevoel dat ik in het spoor van de Romeinen fietste.
Met het boek over 4000 jaar Veldhoven in de hand kunnen we de jaartallen en ons gevoel van toen bijstellen. De
graven in de hoek Polkestraat/Pietershoek dateren bijvoorbeeld niet van het jaar Nul maar van ongeveer 700
n.Chr. Daar in de buurt was ook de eerste kern van Meerveldhoven en stond de eerste Meerveldhovense kerk. Er
was een kruispunt van Romeinse wegen bij Veldhoven, maar of de Antwerpsebaan er daar een van was, weten
we niet. Waar ik als jongetje de weg Veldhoven/Oerle overstak, was de eerste kern van Veldhoven: Sondervick.
Hoe oud Zandoerle is weten we niet, maar we weten wel dat het in de 13e eeuw een belangrijke plaats was, die
een bestuurlijke uitstraling had naar de omgeving. Een deel van de grafheuvels op Halfmijl zijn niet uit de
Romeinse tijd maar van 2000 jaar v.Chr. (daar heb je de historische spiegeling weer)! Ook ten zuiden van de
weg Veldhoven/Steensel, iets voorbij Koningshof,
werden al in het laatste kwart van de 19e eeuw graven uit de
Bronstijd (1700 v.Chr. - 50 v.Chr.) gevonden.
 |
Vóórmiddeleeuws ven de Vlasroot
(foto: Frans Feijen, SHEV) |
Illustere voorgangers van Jacques Bijnen, zoals de neven Petrus Panken (1819 - 1904) en Norbert Panken (1838
- 1897), schoolmeester Cornelis Rijken (1861 - 1942) en schoolmeester Jacq
Cuijpers (1850 - 1926) speelden daarbij de hoofdrol.
Toen ik onderzoek deed voor de achtergrond van mijn boek Aan de Lange Weg, kwam ik niet alleen steeds de
naam van Jacques Bijnen tegen - ik moest nog met hem kennismaken, ik wist niet dat hij die slungel in dat
verkennersuniform was die van ons uit gezien aan de andere kant van de Provinciale Weg richting Velasques-
sigarenfabriek woonde - ik kreeg ook knipsels uit het huis-
aan-huisblad De Ahrenberger. Voor zover ik weet, bestond dat blad niet toen ik in 1967 uit Veldhoven vertrok.
Ik verbaasde mij over de naam. Nu kan ik lezen dat Ahrensburgers rendierjagers uit de buurt van Hamburg
waren die omstreeks 9000 v.Chr. in de winter naar de Vlasroot kwamen.
Ik vraag me af of ik me anders zou gevoeld hebben als ik dat had geweten, toen ik als jongetje tot over mijn
kruis in de moer van het Vlasroot zakte en me, zwart tot aan mijn middel, aan de kant begon schoon te spoelen.
Dit is het begin van het verhaal, het begin van sporen van de mens in Veldhoven. Maar het boek Veldhoven
4000 jaar geschiedenis ... vertelt het hele verhaal, van de prehistorie via de late Middeleeuwen, wanneer de
kernen van de latere dorpen ontstaan, via de Reformatie en de Republiek, de godsdienststrijd, de opkomende
industrie, waarbij het riviertje de Gender een grote rol speelt, de
Eerste en de Tweede Wereldoorlog, de spectaculaire expansie van inwoners en huizen
vanaf de Vijftiger jaren van de 20e eeuw, tot aan heden, nu Veldhoven weliswaar meer dan een kwart van haar
oppervlak aan Eindhoven heeft afgestaan, maar een zelfstandige, zelfbewuste gemeente is gebleven. Met een
eigen geschiedenis.
En Jacques Bijnen?
Die schrijft geschiedenis.
terug
